میدان امام خمینی (ره)

 

استان همدان با ۱۹٬۴۹۳ کیلومتر مربع وسعت، از سمت شمال به استان‌های زنجان و قزوین، از سمت جنوب به استان لرستان، از سمت شرق به استان مرکزی و از سمت غرب به استان‌های کردستان و کرمانشاه محدود شده‌است.

 

این استان بین مدار‌های ۳۳ درجه و ۵۹ دقیقه تا ۳۵ درجه و ۴۸ دقیقهٔ عرض شمالی از خط استوا و ۴۷ درجه و ۳۴ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۳۶ دقیقهٔ طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ قرار گرفته و شامل ۹ شهرستان، ۲۵ بخش، ۲۷ شهر، ۷۳ دهستان و ۱۱۲۰ روستا است.

 

کتیبه گنج نامه

 

شهر همدان یکی از شهر‌های غربی و کوهستانی ایران و مرکز شهرستان و استان همدان است. این شهر در دامنهٔ کوه الوند و در بلندای ۱۹۰۰ متری از سطح دریا واقع شده‌است و از شهر‌های سردسیر ایران به شمار می‌آید.

 

دشت میشان در کوهستان الوند

 

غار علی‌صدر یکی از غارهای تالابی ایران و از معدود غارهای آبی جهان است، که در نزدیکی شهر کبودرآهنگ در استان همدان واقع شده و دارای طولانی‌ترین مسیر قایقرانی درون غار در جهان می باشد. این غار به طول ۱۱ کیلومتر بوده  که به علت صعب‌العبور بودن مسیر ۳ کیلومتر آن قابل استفاده برای بازدید عموم است.

 

غار آبی علیصدر

 

همدان قدیمی‌ترین شهر ایران و از کهن‌ترین شهر‌های جهان است. در سال ۱۳۸۵ مجلس شورای اسلامی در مصوبه‌ای همدان را «پایتخت تاریخ و تمدن ایران» اعلام کرد. همدان اولین پایتخت نخستین شاهنشاهی ایران، ماد‌ها بوده‌است. آثار یافت‌شده از محوطهٔ باستانی هگمتانه و نیز کتیبه‌های گنج‌نامه از آن دوران هستند.

 

تپه باستانی هگمتانه

 

همچنین شهر همدان در روزگار هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان، آل بویه و سلجوقیان نیز یکی از پایتخت‌های کشور بوده‌است.

 

آبشار گنج نامه

 

هم‌اکنون استان همدان به دلیل داشتن مراکز تاریخی و دیدنی به عنوان پنجمین شهر فرهنگی و توریستی کشور شناخته می‌شود.

از نظر علمی نیز با وجود مراکز دانشگاه بوعلی سینا، دانشگاه صنعتی همدان، دانشگاه آزاد اسلامی همدان، دانشگاه پیام نور همدان و مراکز دیگر به عنوان یکی از قطب‌های دانشگاهی کشور شناخته شده‌است.

 

گنبد علویان

 

آرامگاه بوعلی سینا نماد شهر همدان و همچنین یکی از نماد‌های پیشینهٔ ایران در فرهنگ جهان و دانش و علم به شمار می‌رود.

 

آرامگاه بوعلی سینا

 

آرامگاه باباطاهر در شمال شهر همدان و در میدانی به نام وی قرار دارد. حمدالله مستوفی به سال ۷۴۰ ه‍.ق در نام بردن از همدان، این شهر را به نام همدان باباطاهر اسم می‌برد که نشان از مشهور بودن همدان به نام باباطاهر است. این آرامگاه در سال ۱۳۴۴ ساخته شده و در سال ۱۳۸۳ بازسازی شده‌است.

 

آرامگاه باباطاهر 

 

شهر همدان از لحاظ جمعیت چهاردهمین شهر پرجمعیت ایران به شمار می‌آید و در مرداد سال ۱۳۸۸ به عنوان یکی از کلانشهر‌های ایران معرفی شد.

 

موزه حمام قلعه

 

در سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۰۴ خورشیدی مهندس آلمانی کارل فریش طرحی مدرن را برای همدان طراحی کرد که از نوع نقشه‌های شعاعی محسوب می‌شود.

 

غار آکواریوم (گنجنامه همدان)

 

زبان اکثریت مردم استان همدان فارسی است، اما بعلت همجواری با استان‌های لرستان، کردستان و زنجان دارای گویشورانی از زبان‌های لری، کردی و ترکی نیز می‌باشد. در استان همدان زبان‌ها و گویش‌های گوناگونی رایج است که فارسی، ترکی، لری و لکی و کردی از مهم‌ترین آن‌ها به‌شمار می‌روند. فارس‌زبان‌ها بیشتر ساکنان مرکز استان (شهر همدان) را تشکیل می‌دهند و از قدیمی‌ترین مردم این منطقه محسوب می‌شوند که از دوران ماد‌ها در این سرزمین اسکان یافته‌اند.

 

نمایی از شهر همدان 

 

مردم شهر‌های نهاوند و ملایر به گویش پارسی میانه یا پهلوی سخن میگویند. در شمال، غرب و شرق استان (۵۶۲ روستا) به زبان ترکی، در مرکز استان (شهر همدان) بیشتر به زبان فارسی، در جنوب استان (۲۵۵ روستا) به زبان‌های لری و لکی و در غرب و شمال غرب استان (۱۵۹ روستا) به زبان کردی تکلم می‌شود.